Ազատ Սիմոնյան

Սիմոնյանների ընտանիքի երկրորդ զավակը նրանց առաջնեկ աղջկանից հետո, ով 2 տարի մեծ էր նրանից: Սիրված, սպասված երեխա և ծնողների միակ արու զավակն ու նրանց հետնորդը…

Այո՛, ծնողների հետնորդը պիտի դառնար, բայց…

 

Ազատ Սիմոնյանը ծնվել է 1996 թ.-ի դեկտեմբերի 4-ին Կոտայքի մարզի Կամարիս գյուղում:

Հաճախել է գյուղի մանկապարտեզը: Աշխույժ էր, ժիր, մի քիչ էլ չարաճճի, բայց  մարդամոտ էր ու շփվող:

Նրան բոլորը՝ թե՛ հարազատները, թե՛ ընկերն ասում էին Ազա:

Քույրը՝ գեղեդցկուհի Հռիփսիմեն եղբորը հիշում է մեկ ժպիտով, մեկ արտասվաթոր աչքերով, մեկ էլ բողքարկող տոնով.

-Ես ու եղբայրս միասին էինք մանկապարտեզ գնում: Շատ աշխույժ էր, չարաճճի, նաև խելացի էր ու ամեն ինչից հասկանում էր: Մի օր  փախել էր մանկապարտեզից, չէր ուզում մնալ այնտեղ, բոլորով փողոցից ենք բռնել հետ բերել:

2003 թ.-ին գնացել է առաջին դասարան՝ սովորել է գյուղի միջն. դպրոցում: Սովորել է բարձր գնահատականներով: Առանձնահատուկ սիրել է պատմությունը և անգլերենը:

Ազատն ակտիվորեն մասնակցել է դպրոցում կազմակերպվող միջոցառումներին: Դասարանում նրան բոլորն էին սիրում:

2006 թ.-ից զբաղվել է կարատե սպորտաձևով և արդյունքում ստացել դեղին գոտի: 2007 թ.-ի հոկտեմբերի 21-ին մասնակցել է Երևանում անկացված կարատեի առաջնությանը և զբաղեցրել II տեղը: 2008 թ.-ի մարտի 10-ին Հրազդանում անցկացված կարատեի առաջնությունում զբաղեցրել է I տեղը:

Զբաղվել է նաև բռնցքամարտով: 2012 թ.-ին մասնակցել է Տավուշի մարզի բռնցքամարտի բաց առաջնությանը և գրավել I տեղը:

2013 թ.-ի մայիսին Երևանում հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 68 ամյակի և Շուշիի ազատագրման 21-րդ տարելիցին նվիրված բռնցքամարտի բաց առաջնությանն է մասնակցել և գրավել I տեղը: 

2013 թ.-ին աչքի է ընկել նաև դպրոցում: Հոկտեմբերին մասնակցել է dasaran.am դպրոցական կայքում անցկացված §Այսպես կարող եմ միայն ես¦ խորագիրը կրող տեսաձյնագրությամբ մրցույին և առցանց քվեարկությունների արդյունքում զբաղեցրել I տեղը:

Դպրոցն ավարտել է 2014 թ.-ին:

Ստեղծագործական մեծ տաղանդ ուներ: Ուզում էր դերասան դառնալ: Նրա տաղանդն այնքան մեծ էր, որ «Վերջին զանգ»-ի միջոցառման սցենարն անձամբ էր գրել, ինքն էր հաղորդավար եղել և երգերն անգամ ինքն էր կատարել:

Նույն թվականի ամռանը կրկին dasaran.am դպրոցական կայքում մասնակցել է «Նոյան տապա» մրցույթին և զբաղեցրել II տեղը:

Նույն տարվա սեպտեմբերին ընդունվել է Երևանի տարածաշրջանային թիվ 1 պետական քոլեջը:

Դպրոցն ավարտելով՝ հենց այդ տարին ընդունվել է Երևանի տարածաշրջանի N1 պետական քոլեջ, 6 ամիս անց զորակոչվեց բանակ:

Նրանց հայրենի գյուղում մի աղբյուր կա: Ազան այդ աղբյուրը շատ էր սիրում, ամեն անգամ բռերով էր խմում աղբյուրի ջրից, որ հագենար այդ սառնորակ ջրից. 

 -Ես մենակ այս ջրից եմ հագենում,-միշտ ասում էր նա:

Չգիտեմ ինչու հիշեցի Հ. Թումանյանի  Գիքորին, որ հիվանդ էր՝ ասում էր.

-Ես մեր աղբյուրի ջրիցն եմ ուզում… Էս ջուրն ինձ հովացնում չի…

Ազան նախապես էր ուզում իր ծարավը հագեցնել իրենց աղբյուրի ջրով:

Նա միշտ ասում էր.

-Ղարաբաղ եմ ծառայելու:

Ասեց ու գնաց…

2015 թ.-ի հունվարի 14-ին կիսատ թողնելով ուսումը զորակոչվել է բանակ՝ ԼՂՀ., Ջեբրայիլ:

Մայրը պատմում է, որ ուզել են 6 ամիս հետ գցել՝ մինչև խոհարարական գործը սովորելն ավարտի ու այդ ընթացքում նաև քիթը վիրահատի՝ նա կտրուկ դեմ էր եղել:

Ծառայությունից շատ գոհ էր, երբեք ոչնչից չէր բողոքում, ծնողների հետ խոսելիս էլ ավելի հաճախ հարցնողի դերում էր, ոչ թե պատմողի: 

Նա աշխույժ էր, ժիր, ժպտերես, կյանքով լի և սիրում էր երգել: Երգում էր որտեղ պատահի՝ անգամ բանակում ու անգամ սահմանին՝ «Լելե Թեփե»-ի գագաթին:

Երբ երգում էր՝ ընկերները զգուշացնում էին, որզգույշ լինի: Մի անգամ էլ մայրն է զգուշացրել, թե բարձր երգում ես՝ հակառակորդը կլսի, իսկ ինքը, թե.  «Ես վախենալու բան չունեմ, թող հակառակորդն ինձանից վախենա»:

Եվ միշտ բարձունքից երգել է «Քեզ սիրում եմ մամա» երգը:

Երբեք չի դժգոհել ծայությունից, հակառակը՝ միշտ գոհ է եղել:

Ու խեղճ ծնողները՝ միամիտ մայրը՝ հերոսածին տիկին Վեհանուշն ու որդուն հերոս մեծացրած բանից անտեղյակ հայրը՝ պարոն քաջիկն ի՞նչ իմանային, որ իրենց մինուճարը առաջնագծում է ծառայում՝ 8 ամիս առաջնագծի դիրքերն է պահել: Թեև հնարավորություն ունեցել է դիրքեր չբարձրանալու:

Մի անգամ իր ֆեյսբուքյան էջում նման գրառում էր արել. 

Կարոտ հոգիս տխուր է,

Սիրտս` ալեկոծ, կյանքս կանգնել է, առաջ չի գնում,

Կարոտն է խեղդում կոկորդիս կանգնած,

Աչքերս տխուր տունս են փնտրում,

Մի փնտրեք աչքեր, զուր են ձեր ջանքերը,

Տունս չեք գտնի, այն շատ հեռու է,

Այնտեղ՝տանս մեջ, որդու կարոտից մայրս է լալիս,

Մի լացիր մայրիկ, մի օր տուն կգամ,

մի օր տուն կգամ ամեն մի կաթիլ արցունքիդ համար

Պատասխան կտամ:

Դա նրա վերջին գրառումն էր՝ 2015 թ.-ի օգոստոսի 19-ին:

Ւսկ ի՞նչ գրառում էր սա: Հզոր, ցնցող տողեր…. Որ անգամ ես, հոգեբան լինելով, կորցրեցի խոսելուս ունակությունը: Կանխազգացու՞մ, ճակատագրի չար կատա՞կ, կյանքի քմծիծա՞ղ, թե՞ ապագայի գուշակություն… Դժվար է ասել:

Իսկ բոլորը հուզված գրել էին ու ասել.

-Ազատ մեզ մի լացացրու:

Վերջինս նրանց պատասխանել էր.

-Ժողովուրդ չեմ գրել որ լացեք, գրել եմ, որ կարդաք:

Քրոջ ամուսինը՝ Հրայր Ազարյանն ասում է.

-Ազատը ընկերասեր, կատակասեր, ճշտապահ անձնավորություն էր: Ինչքան մարդկային դրական հատկանիշներ կա՝ ընկերս ուներ:

Այնքան ուշադիր էր բոլորի հանդեպ, որ հենց տուն էր զանգում՝ չէր բավարարվում միայն տան անդամների մասին հարցնելով, այլ հարցնում էր բոլոր ազգականներից ևս ու ամբողջ գյուղից մեկ առ մեկ:

Հարևանները հիշում են, որ Ազատը միշտ պատրաստ է եղել օգնել: Գյուղում ում համակարգիչը փչանում էր՝ դիմում էին Ազատին:

-Էդ երեխուց մի անգամ վատ բան չենք տեսել,-ասում էին հարևանները միաբերան:

Երբ Ազատը dasaran.am-ի մրցույթին էր մասնակցում՝ ծանոթացել էր Լիանա անունով մի աղջկա հետ, ով նեւյնպեսմասնակցում էր նույն մրցույթին:Նապատմում է.

-Ազատին ճանաչում էի վաղուց. բարի, ընկերասեր, ժպտերես ու աջակցող պատանի էր: Հիշում եմ մեր կարճ, բայց ջերմ զրույցները: Կարծես ավագ եղբայրս լիներ: Հիշում եմ նաև, թե ինչպես մրցույթի ժամանակ` և՛մրցակից էր, և՛ օգնական մեզ՝ իր ընկերների համար: Աջակցում էր յուրաքանչյուրին,-Լիանան լռեց, հուզմունքը խեղդում էր կոկոդը, ապա սրբելով արցունքները՝ շարունակեց,-հպարտ եմ և ուրախ, որ ճանաչել եմ քեզ, քո մարդ տեսակը, ընկե՛րս: Հավատում եմ, որ ինչ-որ ժամանակ անց մենք կրկին հավաքվելու ենք մեկ վայրում: Մեր ընկերը բոլորիս համա՛ր արեց սա… Աստծո լույսի մեջ պարուրվիր, Հերո՛ս ընկեր, և սպասիր. մենք հանդիպելու ենք կրկին,-դեմքին գունատ ժպիտ հայտվեց,-մի անգամ, ավագ դպրոցական տարիքում, Dasaran-ում տարբեր մրցույթների էինք մասնակցում ու իրար օգնում ցանկացած հարցում: Հիշում եմ`օրեր էին լինում, որ մինչև ինձ առաջին հորիզոնական բարձրացրած չլիներ, չէր քնում: Կարճ ժամանակ, բայց այդքանն էլ բավական էր, որ լավ ճանաչեինք միմյանց…-լռեց, սրբեց աչքերը և ի հիշատակ Ազատին՝ թույլ ժպտաց:

Երբ չարաբաստիկ ապրիլյան քառօրյա պատերազմը սկսվեց նրա զորացրվելուն դեռ 9 ամիս կար:

 Ապրիլի 2-ին նա կրկին դիրքերում էր:

Հենց նույն գիշերն է տեղի ունեցել հարձակումը: Առաջին հսրձակումը եղել է նրանց դիրքի ուղությամբ: Ու նա Ջեբրայիլի իր դիրքը պահելու համար մարտնչել է մինչև վերջին շունչը:

Ապրիլի 16-ին պիտի արձակուրդ գար. վերջին խոսակցության ժամանակ ասել էր, կարոտել է բոլորին....

Բայց չհասցրեց: Թեպետ իր ասածից ավելի շուտ եկավ… Եկավ ու բռնեց ուղին հավերժի ճամփորդի…

Վերջին անգամ տանեցիների հետ խոսել էր արիլի 1-ին, կեսգիշերին մոտ՝ ժամը 11:00-ին: Հարազատները չեն իմացել, որ դիրքեր է բարձրանալու:

Դա եղել է վերջին հեռախոսազանգն ու վերջին զրույցը: Իսկ ժամեր անց… տեղի էր ունեցել հակառակորդի հարձակումը:

Հայրը՝ Քաջիկը որդու կարոտի հայացքն իր տխուր աչքերում պատմում էր.

-Տղաս չէր ուզում իմ գործը շարունակել, տրակտորի հետ գործ ունենալն Ազատի համար չէր: Նա ավելի նախաձեռնող էր, անընդհատ նոր բան էր որոշում ու դա կյանքի կոչում: Ես զարմանում էի, թե որդիս ինչպե՞ս է նորագույն տեխնոլոգաներից գլուխ հանում՝ առանց համապատասխան կրթության,-լռեց արցունքները կուլ տվեց իմ համար աննկատ կերպով, ապա խոր հոգոցով շարունակեց,-շատ խելացի էր Ազատս՝ լսող, հասնող, ինչպես մեզ՝ իր ծնողներին, այնպես էլ քույրիկներին, մեկին չէր թողնում մի բան անել, ասում էր՝ ես կանեմ:

Ի դեպ՝ մեր հերոսն իրենից 3 տարի փոքր մի քույր էլ ուներ՝ 2 քրոջ մինուճար եղբայր էր՝ ծնողների միջնեկ երեխան:

Հայրը հանկարծ կարծես մի բան հիշած մարդու պես նորից սկսեց խոսել.

-Առողջության հետ կապված խնդիրներ ուներ, ասում էի՝ գանք, հրամանատարությանն ասենք այդ մասին, սակայն նա չէր համաձայնում, ասում էր՝ «Չերևա՛ք այստեղ, հանկարծ իմ հետևից չգա՛ք, հո երեխա չեմ՝ ձեռքիցս բռնեք, տանեք… Ես կգնամ, ինչ-որ պետք է կանեմ, կգամ»:

Այո՝, Ինչ-որ պետք էր արեց՝ ընկերների հետ ժամեր շարունակ պահեց դիրքը, բայց հակառակորդի ուժերը գերակշող էին, երկու կողմից շրջափակման մեջ էին: Նա իր ընկերների հետ կռվել էր մինչև վերջ:

Իսկ ծնողները հավատում էին, որ լավ լուր են լսելու, Ավելի շուտ՝ ուզու՛մ էին հավատալ, բայց այդպես էլ հրաշք չեղավ: Թեպետ մայրը՝ հերոսածին տիկին Վեհանուշը որդուց հետո էլ՝ մոտ 2 ամիս դեռ հավաքում էր որդու հեռախոսամարը՝ մտքում անհույս հույս տածելով, որ կպատասխանի…

Նա գիտակցում էր, որ որդին չկա… Հերոսացել ու գնացել է ճամփով հավերժի ճամփորդի, բայց դա նրա ենթագիտակցությունն էր ստիպում նրան ինքնաբերաբար վերցնել հեռախոսն ու հավաքել որդու հեռախոսահամարը:

Մինչև ապրիլի 10-ը ընտանիքում հույս են փայփայել, որ իրենց որդին զինակիցների հետ մի թփի տակ պատսպարված կլինի։

Պատերազմը սկսվելուց հետո որդուց զանգ չստանալով՝ հայրն Ազատի քեռու հետ մեկնել է Արցախ։ Զորամասում հարց ու փորձ արել, սակայն նրան չեն գտել։ Որդու դատարկ մահճակալը տեսնելով՝ բարձրաձայն հեկեկացել է, բայց հոգու խորքում հույս է փայփայել, որ միակ որդին մի  ձորում մի թփի տակ ընկերների հետ թաքնված կլինի։ 

Մեր հերոսը վերջին անգամ տուն զանգել էր Ապրիլի 1-ին   խոսել մոր հետ, բարի գիշեր ասել նրան ու… վերջ:

Դպրոցի տնօրեն Արամայիս Ենոքյանը, որ մեր հերոսի պապի եղբայրն է, ափսոսանքով է հիշում իր վաղեմի ու երբեմնի աշակերտին.

-Ազատը և՛ խելոք էր, և՛ խելացի, ուզում էր բանակից հետո  ծրագրավորող դառնալ, համակարգչային խնդիրներ էր լուծում  ու միշտ մրցանակներ ստանում։ Հումորով էր, ընկերների ու մանկավարժների սերն էր վայելում, բանակից էլ չէր տրտնջում:

Մեր հերոսը դպրոցն ավարտելուց հետո  խոհարարական քոլեջում էր սովորել ու միշտ պարծեցել համեղ պատրաստելու իր հմտություններով։

Հորեղբայրն էլ՝ Խաչիկը պատմում էր.

-Շատ խելսցի էր, համակարգչային փայլուն գիտելիքեր ուներ: Այնպիսի բաներ կարող էր անել, որ բոլորիս զարմացներ: Մի օր չլսեցինք դժգոհեր ծառայությունից, չլսեցինք՝ երբ է դիրքերում, երբ՝ զորամասում;

Վերջինս Մոսկվայից ապրիլի 2-ին էր եկել Հայաստան՝ հենց լսել էր պատերազմի ու եղբոր որդու անհետանալու մասին։

 Սեփական խոսքերին ինքն անգամ չհավատալով՝ փորձել է հուսադրել եղբորն ու նրա կնոջը.

 -Երբ եկա Մոսկվայից՝ եղբորս հանգստացնում էի, թե արի լավ բան մտածենք, ինչու՞ վատ բան մտածենք, մեծ կա հետը, կամանդիր կա հետը, հաստատ մի տեղ  թաքնված կլինեն, մի ձորում կլինեն: Բայց…

Մեր քաջի զինակից ընկերները պատմում են.

-Դիրքերում եղած ժամանակ թշնամու զինվորները մեր հերոսների անուններ են բարձրաձայնել, մի օր էլ այդ անունների հետ նաև Ազատ են բարձրաձայնել: Ու մեր քաջն ասել է.

-Տեսնու՞մ եք, ապագա հերոսին են կանչում:

Եվ իր ծառայած վայրի ամեն ծառի ու քարի վրա նշել է իր անունը՝ ԱԶԱՏ, ապա ասել.

-Սերունդները թող իմանան՝ ով է այստեղ կռվել:

Ահա այստեղ է, որ հարց է ծագում. մի՞թե նա զգացել է իր հետ կատարվելիքը կամ հստակ գիտեր, թե ինչ էր տեղի ունենալու ու այն տարավ իր հետ:

Համադասարանցին՝ Մառան արցունքն աչքերին պատմում է.

-Վերջին անգամ Ազատի հետ խոսել եմ մարտի 21-ին: Բավական երկար խոսեցինք: Երկուսս էլ շատ ուրախ էինք: Նա արձակուրդ էր գալու և ուզում էր, որ ամբողջ դասարանով հավաքվենք: Ասում էր.-«Մառ գալու եմ ու բոլորին իրար գլխի հավաքեմ, շատ եմ կարոտել»:

 Այդպես էլ եղավ՝ եկավ ու հավաքեց բոլորին: Բայց ցավոք բոլորը հավաքվեցին, որ մեր հերոսին վերջին հրաժեշտը տան:

Ազա՛, սիրելի Ազա քո չքնաղ գյուղի փթթուն գարունը քո համար ափսոս եղավ վերջինը, իսկ սիրածդ աղբյուրի ջուրը կսպասի քեզ, որ խմես իր ակից, ու սպասելուց հոգնելով կհոսի մինչև հողը թրջվի ու անցնելով հողի տակ՝ կհասնի քեզ…

Հերոսի զոհվելուց հետո ծնողները որոշեցին ևս մի տղա  ունենալ, ով վառ կպահի հերոս եղբոր հիշատակը: Ու շատ չանցած ծնվեց փոքրիկ Արթուրը՝ ծնվեց կրտսեր քրոջ ծննդյան օրը:

Արթուրիկի ծնվելով Ազատը վերածնվեց…

Փոքրիկի անունը որոշել էին մեր հերոսի քույրերը, որոնք նույն փոքրիկի քույրն էլ են:

Մայրը հերոսածին տիկին Վեհանուշը պատմում է.

-Երբ Արթուրիս բերեցին իմ մոտ՝ ձայնով ծիծաղում էր:

Այո՛, Ազատի հոգին է, որ փոքրիկի տեսքով նոր մարդուկ դառած եկավ ծնողների մոտ:

Այդպես են մտածում, քանզի մեր հերոսի ընկերը, դեռ Արթուրիկի մոր հղիությունից անտեղյակ, երազ էր տեսել, որ իբր Ազատը եկել ու իրեն ասել է՝ «Մամաս ինձ ասել է, որ ապեր եմ ունենալու»:

Փոքրիկ Արթուր մեծացիր անհոգ և ուշիմ ու բնավորությամբ նմանվիր եղբորդ հերոս:

Մեր խիզախը մսրտի ժամանակ 2 փամփուշտից վնասվածք է ստացել մարմնի տարբեր մասերում, ապա խոցվել է արկի բեկորներից, սակայն վիրավոր վիճակով էլ շարունակել է քաջաբար մարտ մղել հակառակորդի դեմ: Սակայն երրորդ փամփուշտը ճակատագրական է եղել: Նա ընկել է քաջի մահով:

Մեր հերոսը 10 օր կորած էր համարվում:

Խոր ցավով պիտի ասեմ, որ նա այն 18 խոշտագվածների մեջ էր, որոնց մարմինները գերի էր տարել արյունարբու գազանը:

Նրան հողին հանձնեցին հայրենի գյուղում ապրիլի 12-ին: 

Մեր հերոսը՝ քաջ Ազատ Սիմոնյանը Հետմահու պարգևատրվել է Հայաստանի Հանրապետության  «Մարտական ծառայություն» մեդալով:

Պատիվ ունեմ և խոնորհվում եմ քո առաջ մեծն հերոս:

Ասում են Արցախում կա մի ընտանիք, որը թանկ է եղել մեր հերոսի համար, վերջինս էլ՝ նրանց համար: Քանզի նա հաճախ է ջերմություն գտել այդ ընտանիքում այցելելով նրանց: Հիմա այդ ընտանիքում մեծանում է 2  տարեկան մի փոքրիկ՝ ապագա զինվոր, ով այսօր հիշում ու կարոտում է իր ավագ ընկերոջն ու երբ իրենց գյուղում զինվոր է տեսնում՝ իր մանկական թոթովանքով ասում է.

-Մա Ազատը չկա, ու՞ր է Ազատը…

Եվ ամեն անցնող զինվորի, հետ, իր մանկականն թոթովանքով, հորաքրոջը գոռում.

-Հոքուլ (հորքուր) Ազատը եկավ… Հոքուլ Ազատը եկավ…

Մեր քաջը հետմահու պարգևատրվել է ՀՀ «Արիություն» մեդալով: 

Պարգևատրվել է նաև «Երկրապահ կամավորների» հուշամեդալով:

 

Եվ ահա այսօր մերօրյա հերոսի անունով է անվանակոչված հայրենի գյուղի՝ Կամարիսի միջնակակարգ դպրոցը, իսկ դպրոցից քիչ այն կողմ՝ գյուղի մանկապարտեզի դիմաց կանգնեցված է խաչքար նվիրված նրա հիշատակին:

Նրաանունով է նաև Երևանի տարածաշրջանային թիվ 1 պետական քոլեջի ռազմագիտության լսարանը:

Մեր հերոսը, մինչև բանակ զորակոչվելը, այդ քոլեջն էր ընդունվել ու սովորել էր 6 ամիս: