Գնդապետի ուսադիրներն արդեն «պատրաստ» էին
Վերջին 4-5 ամիսներին հայաստանյան «եռաբլուրները», ցավոք, ժամ առ ժամ են հարստանում ու երիտասարդանում, կողք կողքի հարևանանում են զինվորն ու սպան՝ շարքայինը, կապիտանը, փոխգնդապետն ու գնդապետը: Նրանց կողքին է նաև շամլուղցի 35-ամյա փոխգնդապետ Արմեն Բեժանյանն, ով դպրոցն ավարտելուց անմիջապես հետո ուղևորվել էր Երևան՝ երազանքն իրականացնելու ու զինվորական կրթություն ստանալու:
Ուսանելով Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտում՝ որպես սպա առաքելությունը շարունակում է Արցախում: Մատաղիսի զորամասի շտաբի պետ, 18 տարվա փորձառու զինվորականը սեպտեմբերի 27-ին թշնամու կողմից սանձազերծված պատերազմի օրերին հանգամանքների բերումով նշանակվեց զորամասի հրամանատար:
Արմենն ամուսնացած էր, երկու բալիկ ունի՝ 6-ամյա Հայկն ու 10-ամյա Լինան: Ընտանիքի 4 զավակներից ավագն էր, իրենից կրտսեր եղբայր ու երկու քույր ունի:
Պատերազմն Արմենի ընտանիքից շատերին տարավ ռազմադաշտ. հորեղբոր որդին՝ Անդրանիկ Բեժանյանը, պատերազմի մասին իմացավ սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան, անմիջապես «հավաքեց» Երևանի պետական համալսարանի ընկերների հեռախոսահամարներն ու պայմանավորվեցին՝ Արցախն իրենց կարիքն ունի, պետք է կամավորագրվել:
«Ես Լոռու մարզում եմ ապրում: Ամսի 27-ի երեկոյան արդեն Երևանում էի, 28-ի առավոտյան տղաների հետ՝ 10 հոգով, շարժվեցինք Արցախ: Մեզ միանգամից առաջնագիծ չուղարկեցին՝ ասելով, որ անհրաժեշություն դեռ չկա: Մի քանի օր Ստեփանակերտում ու Շուշիում էինք: Ամսի 2-ին ստիպված գնացինք Ազատամարտիկների միություն՝ խնդրելու՝ գոնե իրենք մեզ առաջնագիծ ուղարկեն», - Aysor.am-ի հետ զրույցում պատմեց Անդրանիկը:
Տղաներին այս անգամ լսեցին ու հյուսիսային ուղղությամբ գտնվող դիրքերից մեկն ուղարկեցին: Երբ արդեն զինվել ու պարաստվում էին առաջնագիծ գնալ, նկատեցին՝ Մատաղիսի զորքը նահանջում է: Կանոնավոր բանակի կազմի հետ նաև կամավորներին մոտակա զորամաս տեղափոխեցին: Հենց այդտեղ էլ Անդրանիկն իմացավ, որ հորեղբոր հրամանատար որդին նույն զորամասի տարածքում է:
«Չէի ուզում ներկայանալ, թե ես ով եմ, բայց նաև չէի կարողանում եղբորս գտնել: Զորքին տեղափոխեցին այլ վայր՝ նոր բնագծեր զբաղեցնելու: Առավոտյան մենք էլ դիմեցինք տեղափոխվելու համար, մեքենա տրամադրեցին, տեղափոխվեցինք: Պարզվեց նորից հայտնվել ենք այն նույն վայրում, որտեղ Մատաղիսի զինվորներն էին տեղակայվել: Հեռվից 30-40 հոգու մեջ նկատեցի եղբորս պարզ ճակատը: Մեր ջոկատից Վահագնի ու Սարկիսովի հետ մոտեցանք նրան՝ ներկայանալու ու հրահանգներ ստանալու», - հուզմունքով մտաբերում է զրուցակիցս:
Երբ արդեն հրամանատարի դաշտային «աշխատասենյակում» էին, Անդրանիկի աչքից չվրիպեց փոխգնդապետի՝ գետնին սևեռված խիստ ու մտահոգ հայացքը: Նկատում է՝ հուզմունքն այնպես էր կոկորդը սեղմել, որ չգիտեր՝ ինչպե՞ս ներկայանալ, գրկախառնվեր եղբոր հե՞տ, թե՞ հրամանատարին պատվի առներ: Ի վերջո՝ «խոսեց» արյունը, պատերազմի դաշտում պատահաբար հանդիպած եղբայրներն առանց մի բառ ասելու գրկախառնվեցին:
«Նրա զարմացած ժպիտն անընդհատ աչքերիս առջև է... Այդ օրը խոսեցինք մեր անելիքների, մեր՝ կամավորներիս առջև դրված խնդիրների մասին: Ու մինչև հերթափոխն, ամբողջ ընթացքում Մատաղիսի զորքի հետ ենք եղել», - կարծես թե կարոտով՝ նշեց նա:
Ի սկզբանե Անդրանիկն ընկերներին զգուշացրել էր՝ զորքը չպետք է իմանա, որ ինքը հրամանատարի եղբայրն է. սպաներն այդկերպ իրեն հատուկ ուշադրության չէին արժանացնի, զինվորներն էլ չէին կաշկանդվի:
Փոխգնդապետ Արմեն Բեժանյանը զոհվել է 2020 թվականի հոկտեմբերի 13-ին: Դեպքից ժամեր առաջ խիզախ հրամանատարին հրավիրել էին դիվիզիա ու տեղեկացրել՝ գնդապետի ուսադիրներն արդեն «պատրաստ» են ու շուտով իրեն «կհանձնվեն»: Ավաղ՝ դրանք այդպես էլ տիրոջը չհասան…
«Հոկտeմբերի 13-ին իրենց ուղղությամբ թշնամին նորից սկսեց ակտիվանալ, մեծ հարձակում է եղել, աշխատել են գրեթե բոլոր զինատեսակները: Արմենն, ինչպես միշտ, անմիջապես գնացել է նոր բնագիծ՝ առաջնագծի զինվորների մոտ: Հենց այդտեղ էլ զոհվել է», - մի կերպ զսպելով կուտակված արցունքները՝ մանրամասնեց Անդրանիկ Բեժանյանը:
Հրամանատարի զոհվելու մասին առաջինը տեղեկացրել են կրտսեր եղբորը՝ Սուրենին: Անդրանիկը, հերթափոխով պայմանավորված, դեպքից ընդամենը մեկ օր առաջ էր Արցախից Երևան վերադարձել՝ հանգստանալու ու կրկին Արցախ մեկնելու: Գալուց առաջ՝ հոկտեմբերի 12-ին, հրամանատար և կամավորական եղբայրները հանդիպել էին, այդ օրերին առաջին անգամ դեսից-դենից երկար զրուցել: Անդրանիկը պատմել էր, որ մահից րոպեներ առաջ իրենց պապն ասել էր. «Ամեն ինչ տեսա, բայց չհասցրեցի Արմենին գեներալ տեսնեմ»: Լսում էր Արմենը, հարցեր տալիս, ժպտում ու եղբոր տարած նուռը հատիկ առ հատիկ վայելում: Այդ տեսարանն Անդրանիկի աչքից այդպես էլ չի անհետանում…
Արմեն Բեժանյանի մարմինը դեպքի վայրից դուրս է բերվել զոհվելուց մոտ 40 օր հետո: Նոյեմբերի 20-ին հրամանատարը հուղարկավորվել է Եռաբլուր զինվորական պանթեոնում: Հենց այդ օրը նրան հետմահու շնորհվեց «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի շքանշան:
Անդրանիկի և ընկերների կազմած 10 հոգանոց կամավորական ջոկատից միայն մեկն է զոհվել՝ Գևորգ Արշակյանը. նոյեմբերի 6-ին Շուշիի մատույցներում վիրավորվել էր, սակայն կյանքը փրկել չհաջողվեց: Գևորգն, ի դեպ, 2020-ի օգոստոսին էր զորացրվել, սակայն սեպտեմբերին պատերազմը նրան կրկին Արցախ վերադարձրեց:
«Գևորգը Մատաղիսում է ծառայել, միշտ ասում էր՝ Մատաղիսի թագավորությունն անգիր գիտեմ: Երբ մենք Ստեփանակերտում ու Շուշիում էինք, անընդհատ կապ էր պահում Մատաղիսի տղերքի հետ ու մեզ պատմում, թե ինչ հերոսություններ է այնտեղ գործում փոխգնդապետ Բեժանյանը: Հետագայում էլ Մատաղիսի տղերքից շատ լսեցի Արմենի՝ հատկապես սեպտեմբերի 27-ից հոկտեմբերի 2-ն (Մատաղիսի նահանջը հոկտեմբերի 2-ին է եղել, հեղ.) ընկած քաջագործությունների մասին», - վերհիշեց Aysor.am-ի զրուցակիցը:
Անդրանիկն ընդգծում է՝ եղբայրն անձնազոհ մարդ էր, կարող էր ոմանց պես իր հրամանատարական դիտակետում մնալ, բայց նախընտրեց մինչև վերջին վայրկյանն իր զինվորի կողքին լինել, թև ու թիկունք, խոսուն օրինակ լինել:
«Ես միշտ եմ նրանով հպարտացել, բայց այսուհետ նա իմ Նժդեհն է, իմ Մոնթեն, իմ Վարդանը»…