Թովմաս Թովմասյան

Թովմաս Սեյրանի Թովմասյանը  ծնվել է 1983թ. դեկտեմբերի 10-ին, Ասկերանի շրջանի Ներքին  Սզնեք գյուղում: Չորս եղբայր էին, նա երրորդն էր: Աշխույժ, ժիր, կայտառ երեխա էր, էքստրեմալ իրավւճակների սիրահար: Սովորել է գյուղի Գրիշա Միքայելյանի անվան միջնակարգ դպրոցում, առաջին դասարան գնացել է 1990թ., եղել է հարվածային և ավարտել 2000թ.: Ապա, նույն թվականին, ընդունվել է Արցախի պետական համալսարան, «Փոխադրումների կազմակերպումը և կառավարումը տրանսպորտում ճանապարհային երթևեկության կազմակերպում» մասնագիտությամբ և ավարտել 2009թ. ճարտարագետ-մեխանիկի որակավորմամբ:

Մեծանալով ազատամարտիկի ընտանիքում` չէր կարող չլինել հայրենասեր: Հայրը` Սեյրան Թովմասյանը 1992թ. արցախյան առաջին ազատմարտի մասնակից էր, Շուշիի ազատագրման ժամանակ իրենց գյուղի ջոկատի հրամանատան էր, սակայն Շուշիի ազատագրման ժամանակ վիրավորվել է: Իսկ մայրը` Լաուրա Թովմասյանը 1988թ. արցախյան շարժման ակտիվիստներից էր: Նա իր ապրած կյանքով և իր գործունեությամբ բուռն ազդեցություն էր թողել մեր հերոսի ոգու և ներքնաշխարհի վրա: Մեր հերոսն իր հայրենասեր ու նվիրյալ հայրիկի ժառանգն էր և պիտի շարունակեր պաշտպանել հողը հայոց: Այդ գիտակցումով էլ 2001թ. զորակոչվել է ժամկետային զինծառայության` Հադրութ, զորացրվել է 2003թ.: Սակայն, զորացրվելուց հետո, զգալով, որ զինվորական լինելն իր կոչումն է` անցել է պայմանագրային ծառայության:

Ծառայել է պատվով և նվիրումով: Իր ծառայության ընթացքում արժանացել է մի շարք հավաստագրերի և պատվոգրերի: Զորացրվելուց հետո, հենց նույն տարում էլ, որպես պայմանագրային ծառայող, անցել է ծառայության ՊԲ-ում: Սկզբում ՀՕՊ զորքերում:

2010թ, Արցախի նախագահի հրամանագրով պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն մեդալով»:

 2011թ. պարգևատրվել է «ՀՀ զինված ուժեր 20 տարի» հոբելյանական մեդալով:

ՊԲ ՀՕՊ զորքերում ծառայել է մինչև 2014թ., ապա տեղափոխվել է Հաթերքի զորամաս, միաժամանակ ծառայություն իրականացնելով նաև Օմարում: Ծառայել է մինչև 2017թ.:

Երբ սկսվեց 2016թ. ապրիլյան պատերազմը, մեր հերոսը հերոսաբար մսրտնչելով թուրք ոսոխի դեմ` հաղթանակեց ու հայոց հողից դուրս շպրտեց նենգ ոսոխին:

 

2017թ. ընդունվել է Վազգեն Սարգսյան ռազմական համալսարան և ավարտել որպես մոտոհրաձգային դասակի հրամանատար և օգոստոսի 3-ին, լեյտենանտի կոչումով, նշանակվել է «Եղնիկներ» զորամիավորման 3-րդ վաշտի դասակի հրամանատար: Իսկ հոկտեմբերի 4-ին պարգևատրվել է պատվոգրով այդ ուս. տարվա, սեպտեմբեր ամսվա մարտական հերթապահության կազմակերպման, ապա բարեխիղճ և օրինակելի ծառայության համար:

2018թ. սեպտեմբերի 20-ին, ՀՀ ՊՆ հրամանագրով, պարգևատրվել է «Վազգեն Սարգսյան» մեդալով: Իսկ ընդամենը մեկ ամիս անց` հոկտեմբերի 21-ին, երրորդ եռամսյակի արդյունքներով մարտական պատրաստության բարձր ցուցանիշերի և զինվորական օրինակելի կարգապահության համար պարգևատրվել է պատվոգրով:

2019թ. մարտի 7-ին, օրինակելի և բարեխիղճ ծառայության, բարձր պատասխանատվության և ենթակա ստորաբաժանումում առողջ բարոյահոգեբանական մթնոլորտ ապահովելու համար պարգևատրվել է պատվոգրով: Ապա նույն թվականի օգոստոսին ստացել է ավագ լեյտենանտի կոչում: Իսկ հոկտեմբերի 10-ին ստացել է պատվոգիր սույն թվականի երրորդ  եռամսյակի ընթացքում ցուցաբերած բարձր առաջադիմության, պարտականությունների բարեխիղճ կատարման և զինվորական օրինակելի կարգապահության համար:

Վատակել է նաև «Անբասիր ծառայության համար» I աստիճանի մեդալ:

2020թ փետրվարին ստացել է հավաստագիր դիպուկահարների դասընթացներին մասնակցելու և լավագույն արդյունք ցուցաբերելու համար:

Երբ ընթերցում ես նրա ապրած կյանքն ու ծանոթանում մարտական ուղուն` թվում է այսքանն էլ բավարար է, որ մարդն իրեն լիարժեք զգա ու գնահատված համարվի: Սակայն… Ճակատագիրը միշտ էլ ունի իր փշոտ կողմերը, որ երբեք չես կարող կանխատեսել կամ գուշակել:

 

Երբ 2020թ. սեպտեմբերի 27-ին սանձազերծվեց ադրբեջանաթուրքական լայնամասշտաբ պատերազմը` մեր մեծն նվիրյալը, կրկին զենքը ձեռքին, պատրաստ էր դուրս գալու թշնսմու դեմ: Եվ այդպես էլ արեց: Մարտնչեց քաջաբար, անվարան ու ընկերների հետ: Աբողջ պատերազմի ընթացքում` 44 օրում եղել է տարբեր դիրքերում` «Եղնիկներ» կոչվող զորամասում, Օմարի լեռնանցքում, անվախ կերպով  հասել է Սղնախ, Շուշի և Քարին տակ:

Ո՞վ կարող էր մեր հզորին կանգնեցնել կամ հետ պահել ոսոխին դաս տալուց: Ու նա տվեց իր դասը: Սակայն… Թշնամին առավել, քան նենգ էր: Արդեն Շուշիի Քարին տակ գյուղի մատույցներում էր: «Եղնիկներ» կոչվող զորամասից մեր հզորն իր ընկերների` Նարեկի, նրա երկվորյակ եղբոր` Արայիկի, կամավորականներ Հարութի, Գուրգենի, Վարդանի, Գոռի, Եղիշեի, Բորյայի, Քրիստաֆորի (Քիրո) ու հատուկ ջակատային Մհերի հետ շտապել է կանխել հակառակորդի առաջխաղացումն ու հետ շպրտել նրան: Ընդհանուր ջոկատը` թե’ կամավորական, թե’ զինվորական, 65 հոգի էին: Ջոկատի հրամանատար էր նշանակված ավագ լեյտենանտ Նարեկ Հովհաննիսյանը: Թովմասը միայն հաղթանակ էր տենչում և մարտերից մեկի ժամանակ` հոկտեմբերրի 2-ին, ասել է.

-Ինչու Աշխարհքի վերջը հո չի՞, որ Քարին տակից դուրս գանք, նման բան լինել չի’ կարող:

 

Մարտերը թեժ էին, ծանր ու կորուստներով լի: Բայց նա, իր ընկերներով, անկոտրում էր: Շուշիի համար մղվող վերջին, ճակատագրական մարտն էր: Նա ու ընկերը` Բորիսն արդեն Քարին տակի Սղնախ Ավետարանոց հատվածում էին և անվախ ոգով պատրաստ էին նենգ ոսոխին ճզմելու: Սակայն Նոյեմբերի 7-ին հրաման են ստացել նահանջելու: Չեն ենթարկվել հրամանին: Ու նա մղել է իր վերջին և ամենաթեժ մարտը: Ընկերներով 8 ժամ մարտնչել են հերոսաբար` ինտենսիվ կրակի տակ պաշտպանելով սահմանները հայրենի: Կռվել են առավելագույնը 100 մ. հեռավորության վրա գտնվող անսանձ թշնամու դեմ: 3 օր ու գիշեր դիմադրելով հակառակորդին` չեն թուլացել, պայքարել են հերոսաբար, թեպետ կորցրել են շատ ընկերների, վիրավոր առյուծի նման վրեժ են տենչացել արնակալած աչքերով, բայց չեն նահանջել ոչ մի քայլ:

 

Պատերազմը` պատերազմ, կորուստը` կորուստ, ցավն ու արցունքն էլ` իր հերթին, բայց անգամ այս ծանր պահին, մեր հերոսը սիրում էր զավեշտալի հումորներ անել, ընկերներին ասում էր.

-Տղե’րք, կայֆ է չէ՞, էստեղ նպաստակի նման, հրետանու կրակի տակից չես փաչխում, էստեղ պատրոն է պտտվում:

Է`, հերոս ջան, հումորդ գրպանումդ էր, երբ ու որտեղ դա լիներ: Բայց նենգադավ օտարը դա չհասկացավ:

Նրանք, 65 հոգուց, մնալով ընդամենը 23 հոգի` կոտորել են արյունարբու ոսոխին: Սակայն վերջինս, իր քանակով, գերակշռող է եղել: Նրանց դիմաց, սարի վրա մոտ 300 հոգանոց մի մեծ բանակ է եղել, իսկ Ֆիզուլիի կողմից նոր հարձակում է սպասվել:

Բայց Թովմաս Թովմասյանն այդ ե՞րբ էր իր դիրքերը զիջել, այն էլ նենգ հակառակորդին, որ հիմա զիջեր: ամբողջ ջոկատից ընդամենը 13 հոգի էին մնացել, ու հրամանատար Նարեկ Հովհաննիսյանն ասել է.

-Տղե’րք, մարտը թե’ժ է, բոլորս էլ գիտակցու’մ ենք… Կամ պիտի զոհվենք կամ հակահարված տանք ու փորձենք չզոհվել:

Նոյեմբերի 7-ին, Շուշի-Քարին տակ ճանապարհահատվածը շրջափակված էր, որի օղակում հայտնվել էր մեր քաջն իր ընկերների հետ ու ընթացքում ստացել էր վիրավորում: Այդ ընթացքում էլ հերոսաբար զոհվել է հրամանատար, ավագ լեյտենանտ Նարեկ Հովհաննիսյանը: Փառք ու խոնարհում նրան: Երբ մեր հերոսի ընկերը` Բորիսը շտապ օգնության մեքենայով իրեն ու մյուս վիրավորներին, որ 4-5 հոգի էին, պիտի իջեցներ դիրքերից` չի կարողացել, քանզի հրետանու կրակն ուժեղ է եղել ու մեքենան չի կարողացել առաջ շարժվել: Իսկ երբ, որոշ ժամանակ անց, այլ մեքենա է կարողացել մոտենալ, որ իրենց կրակի տակից հանի ու հասցնի Ստեփանակերտի հոսպիտալ` մեր քաջը սկզբում մյուս վիրավորներին է ուղարկել ու ինքը գիտակցաբար սպասել է հաջորդ անգամվան: Նրա հետ է մնացել ընկերը` Բորիսը, ով միշտ կես-կատակ, կես-լուրջ Նարեկին ու Թովմասին ասել է.

-Ձեզ Прикрывать եմ անում:

Երբ վիրավորներով մեքենան հեռացել է` վիրավոր Թովմասն ու Բորիսը շարունակել են մարտը մինչև վերջին փամփուշտը և քաջաբար դիմավորել իրենց բաժին հասած մահը:

Փա’ռք մեր անկոտրում քաջի, նրա նույնքան հզոր հրամանատարի և իրեն մենակ չթողած, անդավաճան ընկերոջ հիշատակին:

Իսկ ընկերը` Եղիշե Բոցինյանն այսպես է հիշում իր լավգույն ընկերոջը.

-Միասին անցանք մի ամբողջ կյանք ու կռիվ, Թոմն, ինչպես և Նարեկն իմ լավագույն ընկերներից են: Ես այսօր ապրում եմ, իսկ նրանք` ոչ: Շատ ծսնր է, բայց ես ամեն օր գնում եմ նրանց այցի` Նարեկին, Թոմին ու Բորիսին,-Եղիշեի աչքերում լճացան արցունքները, բայց չէ’, հուզվելու ժամանակը չէր, նա տիրապետեց իրեն ու շարունակեց,-Իմ համար Նարեկի ու Թոմի մեջ տարբերություն չկա, երկուսն էլ շատ ուժեղ էին, բոլոր կողմերով,-մի պահ լռեց Եիշեն ու հաստատուն ձայնով հավելեց,-Թոմը միշտ շատ էր շտապում, տաքարյուն էր, բռնկուն, միշտ ձգտում էր ամեն ինչում ու ամեն տեղ առաջինը լինել:

Մեր հերոսը հետմահու արժանացել է «Արցախի հերոս» բարձրագույն կոչմանը և ստացել «Ոսկե արծիվ» շքանշան:

 

 

Նյութը՝ «Մերօրյա Հերոսներ»  ֆբ էջից